విదురనీతి 63

ఋణగ్రస్థుడు కాకపోవడం, ప్రవాసం ప్రాప్తించకపోవడం, సత్పురుష సాంగత్యం, కులవృత్తితో జీవికా నిరవహణం అనేవే ఈ లోకంలో సుఖాన్నిచ్చేవి, ఈర్ష్యాద్వేషాలతో అసంతోషక్రోధాలతో అనుక్షణ శంకతో పరభాగ్యజీవికతో ఉండేవారు దు:ఖ భాగులే..కామినీ జన సాంగత్యాన్నీ, వేటనూ, మద్యపానాన్నీ, జూదాన్నీ, పరుషప్రసంగాలనూ, ధన దుర్వినియోగాన్నీ, కఠోరదండనీతినీ ప్రభువు పరిత్యజించాలి. బ్రహ్మద్వేషమూ, బ్రాహ్మణధనాపహరణా, విప్రదండనా, వీరిని నిందించడంలో సంతోషమూ, వారి ప్రస్తుతిని ఆకర్షించలేకపోవడమూ, యజ్ఞ యాగాదులలో వారిని విస్మరించడమూ, అర్ధించినప్పుడు విప్రకోటిపై దోషారోపణ చేయడమూ అనే దోషాలను ధీమంతులు  దరిచేరనివ్వగూడదు. మిత్ర సమాగమమూ, ధంప్రాప్తీ, పుత్రాలించనమూ, దారా సంగమమూ, కాలానుసారం ప్రియవచనాలాపమూ, నిజప్రజల ఔన్నత్యమూ, అభీష్టవస్తుసిద్ధీ, సంఘ ప్రతిష్టా అనేవి సంతోషకరాలు, లౌకిక సుఖాలకు ఎవే సాధనాలు, కులీనత, ఇంద్రియ నిగ్రహము, పరాక్రమము, శాస్త్రజ్ఞానము, ధీశక్తి, మితభాషిత్వము, యధాశక్తి దానము, కృతజ్ఞత అనేవి కీర్తికి హేతువులు. నవద్వారాలతో త్రిస్తంభాలతో పంచసాక్షులతో ఆత్మకు ఆవాసస్థానమైన ఈ దేహ గృహం యొక్క తత్వం గ్రహించడం కంటె వేరే జ్ఞానం లేదు.

సావధానరహితుడూ, ఉన్మత్తుడూ, మధ్యపానం చేసేవాడు, అలసినవాడూ, క్రోధి, క్షుధార్తుడు, తొందరపడేవాడు, లోబి, భయబీతుడు, కాముకుడూ, ధర్మతత్వం గ్రహించలేడు.

ప్రపంచంలో ఎవరైనా ఒకరు మరొకరికి అపకారం చేసే అతడు కోపంతో తిరగబడతాడు. అపకారం చేసినవానిపై కోపం వెళ్ళగ్రక్కుతాడు. కోపం వల్ల అనర్ధాలు కలుగుతాయి. ధర్మం  క్షీణిస్తుంది. అధర్మం తాండవిస్తుంది. మోక్షం దూరమవుతుంది.

కామక్రోధాలను విడిచి పాత్రులకు దానం చేస్తూ శాస్త్రజ్ఞానం తెలుసుకుంటూ కర్తవ్యాన్ని నిర్వహించే రాజుకు ప్రజలు శిరస్సు వంచి మరీ నమస్కరిస్తారు. ప్రజలలో విశ్వాసం కలుగచేస్తూ అపరాధులను  దండిస్తూ చరించే ప్రభువు సర్వవిధాల సంపన్నుడౌతాడు. సావధానుడై దుర్బలులను అవమానించకుండా శతరువులతో చతురవ్యవహారం సాగిస్తూ బలవంతులతో సంగ్రామం సాగించక అవకాశానుసారం పరాక్రమం ప్రదర్శిస్తూ ఉండే ధీరుడు ఎన్ని విపత్తులు వచ్చి మీదపడ్డా విచారసాగరంలో మునిగిపోకుండా వాటిని సహిస్తూ ప్రయత్నశీలుడై ఉంటే అవలీలగా శత్రువులను, జయించాచ్చు. వృధాగా విదేశాలలో తిరిగేవాడొ, పాపులతో మైత్రి చేసేవాడూ, పరస్త్రీగామీ, పాషండుడూ, చోరుడూ, కుటిలుడూ, మధుపానం చేసేవారు ధు:ఖాలలో పడతారు.

(ఇంకా ఉంది )